„Dla kołobrzeskiej kolegiaty, która jest znamiennym przykładem północnoniemieckiego gotyku ceglanego, charakterystyczna jest nie tylko strzelistość, ale również szeroka masywność i rozległość wnętrza. To wrażenie nie zostaje przez polichromie osłabione, lecz raczej wzmocnione”. „Ma się wrażenie, jak gdyby w Kołobrzegu do znaczenia doszedł wyłącznie cech malarzy”.

Minęła 65-rocznica zakończenia się II wojny światowej w Europie. Niewielu kołobrzeżan jednak wie, że II wojna światowa na froncie europejskim zakończyła się nie rano 9 maja w Berlinie, tylko wieczorem tego samego dnia w Kołobrzegu przy ulicy Spacerowej 39. Wtedy właśnie została podpisana ostateczna kapitulacja wojsk niemieckich na wyspie Bornholm.

„Zapamiętajcie sobie: to jest historia. Kiedyś o tym dzisiejszym dniu przyszłe pokolenia będą mówić ze czcią, jak my mówimy o naszych wielkich przodkach. Wy tworzycie historię, jak niegdyś tworzył ją Chrobry i Krzywousty”. Tak o zdobyciu Kołobrzegu, mówił podczas uroczystości zaślubin z morzem ppłk Piotr Jaroszewicz.

26 października 2003 roku w kołobrzeskiej bazylice odbył się jeden z najciekawszych koncertów organowych w historii tej świątyni. Okazją do tego wydarzenia muzycznego było oddanie do użytku wyremontowanego instrumentu, sprowadzonego do Kołobrzegu z holenderskiego Tilburga. Przed kołobrzeską publicznością wystąpił Tom Jonens z Astorii w USA.

Walki o miasto w marcu 1945 r. spowodowały ogromne straty w zabudowie. W gruzach legły także kościoły. Z kilkunastu, do dnia dzisiejszego przetrwały zaledwie cztery: Bazylika Mariacka, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP (mały kościółek nad Parsętą), świątynia Kościoła Chrystusowego i kościół Krzyża Świętego.

Batardeau było reliktem twierdzy Kołobrzeg. Spełniało kilka funkcji. Spiętrzano nim wodę na Parsęcie (ostatni raz zostało użyte w marcu 1945 roku), która napełniała kanały otaczające twierdzę oraz jej przedpola. Obiekt był jedynym stałym mostem na rzece oraz galerią ze strzelnicami działowymi i szczelinowymi do prowadzenia ognia wzdłuż rzeki. Po spuszczeniu stawideł, woda zalewała okolicę średnio na półtorej stopy, czyniąc twierdzę niedostępną dla nieprzyjaciela.

Wciąż bardzo mało wiemy o powojennych dziejach Kołobrzegu, a szczególnie o kulisach umacniania tzw. władzy ludowej na tych ziemiach po 1945 roku. Dzisiaj odsłaniamy kilka tajemnic z tamtych czasów. W sierpniu 1946 roku informatorka Wera doniosła, że mieszkaniec Kołobrzegu, T. Suszyński, wyraził nadzieję na wejście do Polski Armii Andersa i wyzwolenie kraju. W kapitanacie portu pracował informator „Jurek”, wśród rybaków informator „Rzeźnik”, „Kozioł” i „Jastrzębski”. Na poczcie informatorem był „Grzmot”, w Uzdrowisku „R.6”. Na terenie całego Kołobrzegu działali informatorzy „Ptak”, „Gniady”, Henryk”, „Punkt”. Ciekawe, czy te osoby jeszcze żyją?...

Lokowany w 1255 r. Kołobrzeg, swój regularny rozwój polityczno-gospodarczy rozpoczął wraz z przystąpieniem pod koniec XIII w. do Hanzy. W tym czasie rozpoczęto budowę pierwszych obiektów kamiennych i ceglanych, jak chociażby kolegiaty, a z końcem XIV w. także ratusza. Dojrzały, średniowieczny kształt, miasto otrzymało na przełomie XIV i XV w. wraz z przedłużeniem granic w kierunku rzeki Parsęty, po uprzednim osuszeniu jej bagnistego brzegu.

Już niejeden raz miałem okazję usłyszeć lub przeczytać, że oto najstarszy kościół w powiecie znajduje się w Budzistowie. Gdy ostatnio oprowadzałem grupę młodzieży po Starym Mieście znów mnie zapytano: czy jest to najstarszy kościół w regionie koszalińskim? No właśnie, czy można udzielić wyczerpującej odpowiedzi na to pytanie?

Nie znamy dokładnej daty założenia (powstania?) kapituły kolegiackiej w starym Kołobrzegu (dziś Budzistowo). W 1176 roku wzmiankowany jest prałat Herman. W 1194 roku księżna Anastazja nadała kościołowi NMP wraz ze swoimi synami Bogusławem II i Kazimierzem II wieś Bogucino. W latach 1208-1216 dokumenty wymieniają prałata Mikołaja. Natomiast w 1219 roku po raz pierwszy wzmiankowany jest kanonik Reiner (Rinerus).

6 lutego 2006 r., podczas wyjazdowego spotkania w ramach warsztatów militarno-kulturalnych, dzięki sporemu zaangażowaniu Ligi Morskiej i Rzecznej, udało się zwiedzić zabytki Twierdzy Kołobrzeg. Dużą dawkę historii uczestnicy spotkania otrzymali w Muzeum Oręża Polskiego, zarówno podczas wizyty na wystawie "Dzieje Kołobrzegu" jak i "Dzieje Oręża Polskiego". Potem odbyło się zwiedzanie najcenniejszych zabytków: Fortu Wilczego (obecnie amfiteatr), Szańca Kamiennego, Fortu Ujście i latarni morskiej, umocnień zachodniej części Parku Nadmorskiego: Szańca Kleista, wieży radarowej i dalmierza, wreszcie Reduty Morast (zwanej bagienną) i Reduty Solnej. Całość pilotował Antoni Szarmach, prezes Ligi Morskiej i Rzecznej w Kołobrzegu.

Po opanowaniu Pomorza Zachodniego i podporządkowaniu go Polsce, Bolesław Krzywousty zaczął zabiegać o jego chrystianizację. Posłał do papieża Kaliksta II delegację, która przedstawiła Stolicy Apostolskiej plan misji dla pogańskiego Pomorza oraz pomysł utworzenia nowej diecezji podległej metropolii gnieźnieńskiej.

W 2007 roku obchodziliśmy kolejną znamienitą uroczystość. Oto po 1000-leciu utworzenia biskupstwa w Kołobrzegu, 200-leciu uzdrowiska kołobrzeskiego czy 750-leciu lokacji Kołobrzegu, mieliśmy obchody, choć to może zbyt patetyczne słowo, nie mniej jednak 900 rocznicy zdobycia Kołobrzegu przez Bolesława Krzywoustego w 1107 roku.