Właściwie, Pałac Plüddemanów, choć przyjęła się późniejsza nazwa. Pałac zbudował niezwykle bogaty kupiec Christian Plüddeman po 1808 roku, niedługo po zakończeniu walk o twierdzę w oblężeniu napoleońskim. W literaturze podaje się, że docelowo, obiekt powstał jako wiano ślubne dla jego córki Almy, urodzonej w sierpniu 1807 roku. 12 listopada 1827 roku Alma wyszła za Heinricha von Brauschweiga, stąd wzięła się obecna nazwa pałacu.

Obiekt powstał w okresie odbudowy miasta ze zniszczeń z wojny francusko-pruskiej. Zbudowano go w modnym wówczas stylu klasycystycznym, a właściwe w późnej jego odmianie – empire, zwanej również stylem cesarskim. Obiekt trzykondygnacyjny, podpiwniczony. Na część parterową prowadzą ozdobne schody, nad którymi w pierwszej kondygnacji wznosi się nadwieszany balkon z kutą balustradą, z wnętrzem cofniętym w głąb budynku, wzbogaconym o misternie zdobione sklepienie, stylem naśladujące elementy architektoniczne rzymskie i greckie. Pałac cechuje statyka, z poziomym podziałem gzymsu i wyodrębnieniem głównej części użytkowej na pierwszej kondygnacji, poprzez podkreślenie jej oprawą architektoniczną, przy czym całość dekoracji budynku jest dość oszczędna, nie licząc wysuniętej części środkowej pałacu, z góry zwieńczonej tympanonem, wyłaniającym się śmiało do przodu nad spadzistym dachem, pod którym wznosi się gzyms dekorowany girlandami. Elewacja na wysokości parteru boniowana. Dach wieńczyła pierwotnie strzelista wieżyczka, z której obserwowano ruch statków w porcie i ułatwiało prowadzenie rodowi Plüddemanów intratnych interesów. Gdy w latach 30-tych XIX wieku, do pałacu wprowadził się Heinrich von Braunschweig, przedstawiciel jednego z najstarszych kołobrzeskich rodów (wzmiankowany już w 1282 roku, związany z solewarstwem) pałac był już gotowy i bogato zdobiony. Wnętrza były jasne, białe lub jasnoróżowe, i niezwykle wytworne, choć miejscami rzuca się w oczy zbyt duża dekoracyjność na tle surowej formy architektonicznej. Część parterowa wspiera się na antycznych kolumnach, dźwigających kasetonowy sufit, prowadząc do części użytkowej, a także do przestronnych drewnianych schodów na pierwszą kondygnację. Tam, na ścianach, znajdują się bogato zdobione panoplia, prowadzące gości wprost do sali bankietowej, zwanej dziś plafonową, od znajdującego się tam plafonu. Sufit jest zdobiony papierową tapetą, malowaną, przedstawiającą w głównej części rzymską boginię roślinności Florę, otoczoną girlandą z kwiatów. Tam, przez lata, odbywały się spotkania branży morskiej, która prowadziła w Kołobrzegu swoje interesy.

W momencie rodzenia się przedwojennego muzealnictwa kołobrzeskiego, pałac został wykupiony przez magistrat, z przeznaczeniem na cele ekspozycyjne. Rozpoczęto nawet remont wnętrza, ale przerwał go wybuch II wojny światowej. Co ciekawe, pałac przetrwał walki o miasto w marcu 1945 roku. Wraz z przejęciem Kołobrzegu przez polską administrację, prawdopodobnie jeszcze w lipcu obiekt zajął Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Na kondygnacjach znajdowały się pomieszczenia biurowe, a w piwnicach areszt. W 1947 roku do zabytku wprowadził się Sąd Powiatowy w Kołobrzegu.

Po opuszczeniu budynku przez organa administracji, obiekt niszczał. W 1969 roku przeprowadzono jego dokumentację konserwatorską, a docelowo, od 1970 roku ruszył remont, prowadzony przez Polskie Pracownie Konserwacji Zabytków. Inwestorem był Wojewódzki Konserwator Zabytków w Koszalinie. Prace ciągle się przedłużały, a gdy w 1976 roku Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu musiało opuścić wieżę kolegiaty, przyznano mu właśnie Pałac Braunschweigów. Dyrektor Hieronim Kroczyński, zgodził się na przejęcie obiektu, pomimo nadal prowadzonych prac, gdyż de facto muzeum nie miało się gdzie podziać. Na obecnym Skwerze 750-lecia gromadzono sprzęt wojskowy, a w pałacu umieszczono dyrekcję, dział naukowo-oświatowy z biblioteką oraz dział historii Kołobrzegu ze stałą ekspozycją poświęconą dziejom miasta. Otwarto go w 1977 roku, ale wystawę zamknięto tego samego roku, a zbiory ewakuowano. Powodem był zły stan piwnicy, która została źle zakonserwowana, powstające wysolenia i podchodząca woda. Dopiero w 2003 roku otwarto tę wystawę dzięki staraniom dyrektor Barbary Zabel, a w 2017 roku przebudowano ją na Muzeum Miasta Kołobrzeg. Po wojnie, Sala Plafonowa przez wiele lat tętniła wydarzeniami kulturalnymi i muzycznymi. Być może warto powrócić do tej tradycji, w oparciu o wątki klasycystyczne…

Robert Dziemba
Artykuł powstał dzięki inicjatywie p. Anetty Bolechowskiej
Fot. Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, przedstawiają stan pałacu od momentu rozpoczęcia prac konserwatorskich, poprzez okres PRL, ze stanem wnętrza na piętrze na dzień dzisiejszy