Ksiądz Józef Słomski urodził się 10 lipca 1932 roku w Żurowej koło Tarnowa. Zmarł 14 marca 2018 roku w Kołobrzegu. W tym roku obchodzimy drugą rocznicę śmierci kołobrzeskiego proboszcza, zasłużonego dla naszego miasta i honorowego obywatela Kołobrzegu. Przeszedł on do historii i zajął zasłużone w niej miejsce, jako budowniczy kołobrzeskiej bazyliki. Jako historyk muszę jednak stwierdzić, że nie zgłębiliśmy zbyt specjalnie pracy tego człowieka, jego starań, sukcesów, ale i porażek. Dzieje się tak dlatego, że, jak to ma miejsce tradycyjnie z pewnego rodzaju ikonami, postać ta została zaszufladkowana. Dla jednych to osoba wybitna, nie brakuje jednak i takich, którzy podchodzą do niej krytycznie. Oceniając całokształt działań, nie można kierować się prywatnymi ocenami lub emocjami, ale zebranym materiałem.

Jest wiele pytań, na które chciałoby się otrzymać odpowiedź. Niestety, zbyt słabo szukano odpowiedzi za życia, zarówno bohatera tego artykułu, jak i osób mu towarzyszących. A chciałoby się wiedzieć, dlaczego to właśnie Józef Słomski został przeniesiony do Kołobrzegu, na trudną przecież parafię, pod obstrzałem Służby Bezpieczeństwa, z jednym kościołem parafialnym, z dużym frontem inwestycyjnym? On sam mówi, że obaj się znali, ale czy tylko dlatego? Kolejna kwestia dotyczy samej odbudowy katedry, uzyskiwanych pozwoleń, organizacji placu budowy i ludzi na nim działających. Pisałem o tym częściowo już rok temu: Ksiądz Józef Słomski w aktach odbudowy katedry 1974-77 (przeczytaj). Wreszcie, pozostaje kwestia zbadania organizacji Parafii Wniebowzięcia NMP przy bazylice, jej funkcjonowania i przeobrażeń na przełomie stuleci. Nie bez znaczenia jest także działalność społeczna i polityczna byłego dziekana dekanatu Kołobrzeg. Analizie oraz badaniu należałoby poddać okres przede wszystkim PRL, ale także przemian społecznych 89 roku i powstawania samorządu kołobrzeskiego.

Problemów w realizacji powyższego jest kilka. Pierwszy to fakt, że ksiądz Słomski nie pozostawił pamiętników, ani dziennika. Nie prowadził czegoś takiego. W efekcie nie mamy jego wspomnień osobistych. Drugi dotyczy idealizowania tej postaci po śmieci, zwłaszcza w Kołobrzegu, a trzeci, małej ilości źródeł, skupionych zasadniczo na archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Z jednej strony, ksiądz prałat zasługuje na takie opracowanie, z drugiej, to pewnego rodzaju obowiązek historyków. Może nie służy temu już ten okres, ale może 5 rocznica śmierci będzie odpowiednia do tego, żeby pomyśleć nad takim studium. Rok temu, dzięki zaangażowaniu kilku osób, w tym Jacka Pechmana, udało się stworzyć film dokumentalny mojego autorstwa, we współpracy ze Zbigniewem Lesiakiem, w którym mamy unikatowe wypowiedzi księdza Józefa. To chyba jedyny tak długi wywiad, jakiego udzielił. Fragmenty tego filmu prezentujemy na naszym portalu, albowiem uroczystości rocznicowe w RCK zostały odwołane ze względu na zagrożenie epidemiologiczne.

Robert Dziemba
Fot. Paweł Adler