Gdy lepiej przyjrzeć się okolicom Kołobrzegu, okazuje się, że dzieje poszczególnych miejscowości są bardzo ciekawe. Tak jest ze wsią Białokury w gminie Siemyśl. Gdyby o jej dzieje zapytać samych mieszkańców, zapewne byliby zdziwieni, co takiego działo się tam na przestrzeni wieków.

Białokury na kartach historii pojawiają się dość wcześnie w stosunku do innych wsi powiatu kołobrzeskiego. Pod datą 1224 występuje nazwa „Bialcur”. Pochodzi ona z powołania przez księżnę pomorską Anastazję, wdowę po księciu Bogusławie I, klasztoru norbertanek w Białobokach pod Trzebiatowem („rubus sanctae Mariae”). Księżna nadała klasztorowi dobra wiejskie, w tym właśnie wieś Białokury, z której dochody na swoje utrzymanie czerpały norbertanki. W 1227 roku nadanie to potwierdza książę Warcisław III, wspierając jednocześnie kolejnymi nadaniami klasztor w Białobokach. Białokury pojawiają się kilka razy na kartach trzynastowiecznych dokumentów, jako Bialdecur, Bealcur, Balocure, Bialkur, itd. Widać zmiany w nazwie miejscowości, jakie nadawali niemieccy kanceliści. W 1240 mamy kolejną wzmiankę o potwierdzeniu własności wsi na rzecz klasztoru. W tej okolicy przebiegała również granica kasztelanii kołobrzeskiej. W 1264 roku nastąpiła wymiana Białokur, którą zrealizował książę pomorski Barnim I. Klasztor otrzymał w zamian wieś Kłodkowo w obecnym powiecie gryfickim. Białokury jednak powracają do Białoboków w 1271 roku. Co ciekawe, w 1276 roku dochody ze wsi znajdują się na uposażeniu kołobrzeskiej kapituły, nie jest jednak pewne, czy to kanonicy byli jej właścicielami.

Na początku XIV wieku obserwujemy zmianę nazwy miejscowości. Dr Andrzej Chludziński wskazuje, że nazwa ta ma pochodzenie rodowe od białego kura. Wskazać należy, że część historyków niemieckich (np. Manfred Vollack), wywodzi tę nazwę od białej góry. Wzniesienia w Białokurach osiągają nawet 40 m nad poziom morza, tak więc jest to możliwe (okoliczne wzniesienia mają nawet większą wysokość: od 44,2 m do 48,6, a w dalszej odległości znajduje się wzniesienie zwane na starych mapach jako Heller Berg – 49,8 m). Czy to miało znaczenie, nie sposób tego rozstrzygnąć w zakresie nazewnictwa. W 1318 roku pojawia się nazwa Baldekow, a w 1323 Baldecow. Błędnie na mapie Lubinusa z 1618 roku pojawia się Boldekow. Nazwa Baldekow obowiązywała do 1945 roku.

Pod koniec średniowiecza i wraz z nastaniem reformacji, w Białokurach zachodzą zmiany własnościowe. Niestety, wobec słabości źródeł istnieje problem z ich pełną identyfikacją. Dość powiedzieć, że tutejszymi właścicielami dóbr zostaje najpierw pomorski ród Manteufflów (ok. 1530 rok), a w 1628 roku także Kameków. W 1756 roku, znajdujący się dwór we wsi należał do 66-letniej wdowy po pułkowniku von Kameke. Manfred Vollack wskazuje, że od tego czasu wieś często zmieniała właściciela. W 1804 roku jej właścicielem był Wilhelm Steffenhagen. W 1864 roku 665 hektarów zakupił Carl Guse za cenę 206 tysięcy talarów, a następnie w 1865 roku sprzedał ją Christianowi Griesebachowi z zyskiem wynoszącym 14 tysięcy talarów. Tu Vollack zaznacza, że nowy właściciel wieś postrzegał wyłącznie przez pryzmat ekonomicznych spekulacji. Po 1870 roku Białokury przejmuje Wilhelm von Münchow, który w 1891 roku sprzedał wieś za 600 tysięcy marek kołobrzeskiemu konsulowi – Lehmentowi. Ten, obok 3 istniejących gospodarstw, wydzielił kolejne 45, tworząc z Białokur wieś całkowicie rolniczą.

Białokury tworzy pofałdowany krajobraz moren dennych, generalnie na poziomie 35-40 metrów nad poziomem morza. Część terenów bagiennych osuszono dopiero w XIX wieku. Występujące tu gleby są piaszczyste i marglowo-piaszczyste. Należy pamiętać, że w połowie XIX wieku aż 76,9% terenów powiatu stanowiły grunty rolnicze. W Białokurach uprawiano żyto, ziemniaki, owies i roślinność paszową. Wzrost pogłowia bydła powodował konieczność pozyskiwania nowych terenów zielonych na pastwiska, stąd wzrost poziomu melioracji terenu. Hodowano tu bydło mleczne i trzodę chlewną, choć pojawiały się także owce (na przykład w 1864 roku w Białokurach hodowano 1691 owiec). We wsi wydobywano żwir, piasek, glinę i torf. Jeszcze przed I wojną światową istniała tu cegielnia. Później nikt nie był zainteresowany tym majątkiem, więc kupił go Żyd Alfred Walter z Siemyśla, który uruchomił tu cementownię, zresztą bardzo dobrze prosperującą.

W 1864 roku w Białokurach było zamieszkanych 18 domów, a już w 1925 roku było ich 49. Białokury miały powierzchnię 790,8 hektara. Pod koniec XVIII wieku mieszkało tu około 112 osób. W spisie pruskim z 1816 roku znajduje się informacja, że mieszkało tu 146 osób. W 1864 roku liczba mieszkańców osiągnęła poziom 219 osób. Po I wojnie światowej mieszkało tu 337 osób i było to apogeum, gdyż aż do wybuchu II wojny światowej liczba mieszkańców stale się zmniejszała, w 1939 roku osiągając poziom 168 ludzi. Mężczyźni stanowili 56,7% ludności. Po I wojnie zbudowano tu szkołę, w której uczyło się 41 dzieci. Vollack zaznacza, że już przed wielką wojną, aż 97,4% mieszkańców powyżej 10 roku życia potrafiło tu czytać i pisać i był to jeden z lepszych wyników na terenie powiatu kołobrzesko-karlińskiego. Od czasu reformacji, Białokury należały do parafii w Gorawinie, choć zaznacza się, że tak było i wcześniej. Większość mieszkańców (w 1925 roku aż 97,3%) stanowili ewangelicy.

Robert Dziemba

Na zdjęciu wprowadzającym, jedna z ulic w Białokurach (fot. Wikipedia), natomiast zdjęcie poniżej przedstawia wieś Białokury (Boldekow) na mapie Eliharda Lubinusa z 1618 roku.