Clear Sky

8°C

Kołobrzeg

29 marca 2024    |    Imieniny: Wiktoryna, Cyryl, Eustachy
29 marca 2024    
    Imieniny: Wiktoryna, Cyryl, Eustachy

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

sławoborze kołobrzeg

Sławoborze to dawny Stolzenberg, a więc miejscowość rozpoczynająca się na literę „s”. Naszą opowieść zakończyliśmy na literze „b” i dziś powinien być Bagicz, ale zrobimy małe odstępstwo. W mediach regionalnych miałem okazję przeczytać informacje o pracach poszukiwawczych i archeologicznych w Sławoborzu, a także, że to sensacja, gdyż w literaturze dotyczącej historii regionalnej brakuje na temat tej miejscowości informacji, szczególnie tych dotyczących miejskiego jej charakteru. W Pracowni Historii Kołobrzegu w Muzeum Oręża Polskiego prowadzimy badania i popularyzujemy historię kołobrzeskiej wsi. Posiadamy dość bogatą literaturę dotyczącą historii regionu w naszej bibliotece. Sławoborze, niegdyś miejscowość powiatu kołobrzesko-karlińskiego, dziś jest gminą w powiecie świdwińskim. Ale ma ciekawą historię. Opracowując dzieje wsi kołobrzeskiej, bazuję przede wszystkim na książce Manfreda Vollacka „Das Kolbereger Land”. To ona jest podstawą opracowań, a jej autor bardzo dokładnie opracował to, co działo się w regionie kołobrzeskim na przestrzeni 700 lat, także w Sławoborzu.

Sławoborze leżało na południowym skraju powiatu kołobrzesko-karlińskiego, 35 km na południe od Kołobrzegu i 15 km na północ od Świdwina. Leży na dość płaskim terenie, przez który przepływa rzeczka Pokrzywnica (Krummen Wasser). Przed wojną, miejscowość miała charakter, jak pisze Vollack, dużej społeczności wiejskiej, która funkcjonowała w miasteczku targowym. Autor jednocześnie zaznacza, że miejscowość powstawała już w średniowieczu jako większa wieś i istniała jako „małe miasteczko”. Funkcjonowała do XVII wieku, być może była obwarowana. Po raz pierwszy, Sławoborze pojawia się w dokumentach w 1291 roku, kiedy to kanonicy kołobrzescy i kamieńscy wyznaczyli granice własnych włości. Zgodę na to wyraził biskup kamieński Jaromar von Rügen. Sławoborze było wówczas również siedzibą parafii, a więc musiał tu być również kościół. Na tej podstawie, Vollack wnioskuje, że już w średniowieczu Sławoborze musiało być dużą miejscowością, jednak brakuje z tego czasu innych wzmianek źródłowych. Pewne światło na ten stan rzeczy rzuca mapa Eliharda Lublinusa, która oznacza Stoltenberg – bo tak nazywała się wówczas ta miejscowość, jako znaczniejsze miejsce.

Większe informacje mamy z XVI wieku. W 1565 roku pojawia się wzmianka o „Stedlein Stoltenberg”. M. Vollack domyśla się, że wówczas miejscowość była średniowiecznym miastem szlacheckim. Dowodem na miejski charakter tego ośrodka, mają być miejscowe nazwy terenowe, jak Altstadt, Hofspital czy Spital. Jednocześnie historyk zaznacza, że o ile Sławoborze mogło być miastem, czy mieć charakter miejski, to nie wiadomo, czy miało prawa miejskie i czy kiedykolwiek w ogóle takowy dokument lokacyjny wystawiono. Ten ostatni fakt nazywa on „wątpliwym”. Jednakże zgodnie z informacjami z 1628 roku miasto musiało płacić podatek m.in. od 12 kramów. Pochodząca z 1618 roku mapa Lubinusa obrazuje zapewne ten okres funkcjonowania Sławoborza w początku XVII wieku. Wszystko zmieniła wojna trzydziestoletnia.

Wojna trzydziestoletnia dociera na Pomorze po słynnej tzw. kapitulacji we Franzburgu. W listopadzie 1627 roku na Ziemi Kołobrzeskiej pojawiają się katolickie wojska cesarskie, które zajmują Kołobrzeg. Rozpoczyna się trudny okres, zwłaszcza, że wojska armii Wallensteina funkcjonowały zgodnie z zasadą „wojna żywi wojnę”. Wpływało to na dosłowne spustoszenie Pomorza. W 1630 roku rozpoczęło się szwedzkie oblężenie Kołobrzegu, zakończone w 1631 roku wycofaniem się wojsk cesarskich. W tym czasie z Drawska Pomorskiego w kierunku północnym wyruszyło 11 tysięcy żołnierzy pod dowództwem wówczas kapitana (?) Raimondo, hrabiego de Montecúccoli. Szwedzi na spotkanie z nim wysłali z Kołobrzeg 11 tysięcy żołnierzy pod dowództwem pułkownika Moncoe. Dostał on polecenie zajęcia Świdwina. Wojska cesarskie broniły tego miasta. Żołnierze generała Dodo barona Innhausen i Knyphausen, starli się w bitwie z wojskami cesarskimi, zdobywając tamtejszy zamek i paląc miasto. Odbyła się bitwa, która, jak wskazuje Vollack, odbyła się pomiędzy Sławoborzem a Złocieńcem. Wojska cesarskie zostały pokonane i musiały wycofać się do Drawska. Rozpoczęło to okres panowania Szwedów na Pomorzu. Nie wiadomo, w jakim stopniu te wydarzenia wojenne dotknęły Sławoborze, ale wątpliwe, aby miasto nie odczuło ich skutków. Cała okolica była wyludniona, a Świdwin przekroczył liczbę tysiąca mieszkańców dopiero w XVII wieku. Natomiast M. Vollack końca „miasta” doszukuje się w zarazie. Sławoborze miała przetrzebić dżuma. Nie powinno to dziwić, gdyż zaraza wybuchła np. w 1630 roku w Kołobrzegu, gdzie od 23 czerwca do 30 września zmarło 3500 osób, zarówno kołobrzeżan, jak i żołnierzy armii cesarskiej, która wówczas okupowała Kołobrzeg.

Wraz z końcem miejskiej kariery Sławoborza, zaczyna się jego pauperyzacja i wyludnienie. Towarzyszy to okresowi po wojnie trzydziestoletniej, z której Pomorze wyszło nie tylko podzielone, ale i poważnie zniszczone. Odbudowa tych terenów zajęła cały wiek. W 1606 roku Sławoborze weszło do dóbr rodu Blankenburg. W 1666 roku właścicielami tych terenów jest Busso Jürgen von Blankenburga i Christian Ernst von Podewils. W XVIII wieku majątek został podzielony, a w 1718 sprzedano jego rodowi  Manerberg, a następnie w 1756 roku nabył ją Ferdynand Wilhelm von Tuschen. W roku 1804 wieś należała do wdowy von Wisman z domu von Tuschen, a w połowie XIX wieku Sławoborze stało się własnością 16 spadkobierców hrabiego Henryka Wilhelma von Schlieffen.

Wieś zaczęła ożywiać się dopiero w połowie XIX wieku, gdy rozpoczęto budowę drogi łączącej Kołobrzeg ze Świdwinem, a następnie w 1873 roku drogę łączącą Sławoborze z Białogardem. W 1853 roku pojawia się tu poczta. W 1879 dociera tu telegraf, a w 1895 roku rozpoczyna się budowa koeli wąskotorowej Sławoborze-Gościno na trasie do Kołobrzegu. W 1905 roku w Sławoborzu jest mowa o aptekarzu, a w 1911 wieś zostaje zelektryfikowana. W 1864 roku zbudowano tu szkołę. Budynek przetrwał I wojnę światową, a w 1939 roku uczyło się tu 190 dzieci. W 1842 zbudowano w Sławoborzu nowy szachulcowy kościół. W dzwonnicy miały zostać umieszczone dwa średniowieczne dzwony, w tym jeden z 1591 roku. W 1864 roku, poza 9 Żydami, byli tu sami ewangelicy. W 1939 roku było tu 1617 ewangelików i 25 osób innych wyznań.

3 marca 1945 roku Sławoborze zajęła Armia Czerwona. Po wojnie, miejscowość przejęła polska administracja. 8 stycznia 1946 wieś opuścił ostatni Niemiec.

Przeprowadzone ostatnio badania w Sławoborzu odsłoniły dawną materialną historię Sławoborza. To bardzo ważne działania, które powinny być kontynuowane. Należałoby również odnaleźć miejsce wzmiankowanej bitwy z wojny trzydziestoletniej i je również objąć stosownymi badaniami.

Robert Dziemba
Poniżej: zdjęcie wnętrza kościoła w Sławoborzu, mapa Eliharda Lubinusa (fragment), mapa z 1924 roku i mapa z lat 30-stych XX wieku.

sławoborze kołobrzeg

sławoborze kołobrzeg

sławoborze kołobrzeg

sławoborze kołobrzeg

reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama