Ratusz to miejsce władzy świeckiej. W przestrzeni średniowiecznego civitas centralne miejsce zajmuje kościół, ale tuż obok jest ratusz. Tak też było w przypadku Kołobrzegu. Nie wiemy, czy pierwszy ratusz, który znajdował się przy ul. Podgórnej (obecnie Wąska), istniał, gdy rozpoczynała się w ósmym dziesięcioleciu XIII wieku budowa kościoła Marii Panny. W tym czasie nabożeństwa odprawiano w kościele św. Mikołaja, ale o ratuszu w tym okresie informacji brak. Przyjęcie, że ten obiekt mógł powstać na przełomie XIII i XIV wieku jest jedynie hipotezą, nie mniej w początku XIV wieku ratusz musiał już funkcjonować. Nie znamy wyglądu tej budowli, za to wiemy, że miała niezwykle dobre piwnice, w który znajdował się areszt. Gdy w zasie wojny trzydziestoletniej obiekty przy ul. Podgórnej spłonęły, ucierpiał także i dawny ratusz, który pełnił funkcję kamienicy. W 1663 roku został rozebrany, a na jego miejscu zbudowano kościół kalwiński. Obiekt zakupiono przy wsparciu środków wielkiego elektora Fryderyka Wilhelma I.

Tenże pierwszy średniowieczny ratusz, powstały na bazie kamienicy - zapewne w formule jakiejś adaptacji, przestał być wkrótce wystarczający. Przełomowy jest tu okres zakończenia wojen Hanzy z Danią i podpisania 24 maja 1370 roku pokoju w Stralsundzie. Jest to początek prosperity miast związkowych. W Kołobrzegu jest on widoczny szybkim wzrostem zamożności miasta i realizacją ważnych inwestycji, jak polichromie w kolegiacie wraz z powiększeniem świątyni, czy budowa nowego ratusza. Podczas budowy fasady, wzorowano się na ratuszu w Lubece i Greifswaldzie. nie wiemy jak wyglądała pierwotna architektura ratusza. Budynek był wielokrotnie przebudowywany, wraz z rozwojem miasta zmieniał się i to bardzo. Według przypuszczeń, fasada zachodnia składała się z pomieszczeń parterowych z gotyckimi okienkami, pierwszym piętrem i główną częścią na kolejnej kondygnacji z trzema wielkimi ostrołukowymi oknami. Całość, według przekazów, zwieńczało 7 niewielkich wieżyczek. Wiemy, że w okresie średniowiecza prowadzono prace budowlane w ratuszu, ale brakuje szczegółów poza tym, że od wschodu na poddaszu dodano smukłą wieżyczkę, a także skrzydła boczne. Potem zamknięto ratusz, który był w kształcie podkowy, budując m.in. budynek wagi miejskiej. Ratusz przetrwał wojnę 30-letnią, ale był uszkodzony, jak wiele budynków w mieście. Budynek, niedługo po wojnie przeszedł remont kapitalny. Przy okazji zmieniono wygląd fasady zachodniej. W miejscu środkowego okna umieszczono zegar. Całość zwieńczoną pięcioma smukłymi wieżyczkami i bogato zdobioną attyką. W dolnej części dodano bogato zdobione kolumny i filary. Martin Rango napisał zaś w swojej księdze "Colberga Togata", że piwnice ratusza "nie miały sobie równych w całym kraju".

Średniowieczny ratusz nie dotrwał do naszych czasów. Spłonął podczas bombardowania miasta w czasie wojny francusko-pruskiej w nocy w 1/2 lipca 1807 roku.

Robert Dziemba