Tydzień temu mieliśmy okazję odbyć wycieczkę po średniowiecznych ratuszach Kołobrzegu (zobacz). Tym razem zwiedzimy obecny zabytek, powstały w latach 1829-1832.

Ruiny ratusza straszyły w Kołobrzegu przez wiele lat. Wypalony gmach miał szczególny charakter. Na przykład niektóre kolumny wykorzystywano jako nagrobki - taką wystawiono Karolowi Waldenfelsowi, zastępcy komendanta, który poległ w walkach o Fort Wilczy. Ich fragmenty znajdują się również na wystawie "Dzieje Kołobrzegu" w Muzeum Oręża Polskiego.

W czerwcu 1826 r. Kołobrzeg odwiedził następca tronu, książę Fryderyk Wilhelm (od 1840 r. król pruski Fryderyk Wilhelm IV). Burmistrz C. L. Tietz zainteresował go odbudową ruin ratusza. I choć Prusy były zainteresowane bardziej rozbudową Twierdzy Kołobrzeg, którą przeprowadzono w latach 1832-36, to jednak na gmach ratusza przeznaczono 20 tysięcy talarów. W 1828 r. wybrano projekt Karla Friedricha Schinkla, wybitnego niemieckiego architekta i urbanisty. 2 lipca 1829 roku, w rocznicę zniszczenia średniowiecznego ratusza, odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod nowy gmach. Budowę powierzono budowniczemu katedry kolońskiej – inżynierowi Ernestowi Frierdrichowi Zwirnerowi. Tak inwestycję omówił przed mieszkańcami burmistrz Tietz: „…budowa będzie pomnikiem starej sztuki…, której oryginalna część będzie we fragmencie zachowana dla podkreślenia historycznego znaczenia obiektu”.

Nowy neogotycki ratusz ma formę pseudoobronną, z wieżami i blankami. Kołobrzeg był wówczas nadal twierdzą, stąd militarny charakter gmachu był stosowny do ówczesnej sytuacji. Ze starego obiektu pozostawiono średniowieczne piwnice, które wypełniono gruzem, a także północno-zachodni narożnik z granitową kolumnadą i słynnym maszkaronem (tzw. kolumna Adebara). Ratusz oddano do użytku w 1832 r.

Do II wojny światowej, w gmachu ratusza przeprowadzono trzy ważne inwestycje. W 1848 r. na wieżę ratuszową powrócił zrekonstruowany stary zegar. Pracował przy tym berliński zegarmistrz Ferdynand Leonhardt. Dzwon został odlany na nowo, gdyż był popękany. Umieszczono na nim napis: „DA PACEM DOMINE DIEBUS NOSTRIS GEGOSSEN 1626 UMGEGOSSEN VON STREHL IN COLBERG 1847”. W 1903 roku cały mechanizm wymieniono na nowy. Wykonano go w fabryce „Gross Uhrem Fabrik C. F. Rochlitz” w Berlinie (po wojnie, ponownie został uruchomiony w 1992 roku przez Michała Sznitko). 2 lipca 1865 r. przed ratuszem odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika Fryderyka Wilhelma III. Aby go tam umieścić, rozebrano balustradę i znacznie poszerzono schody. Na cokole z granitu śląskiego stanął monument autorstwa Friedricha Drakego. Po bokach umieszczono reliefy Augusta Neitharda von Gneisenau oraz Joachima Nettelbecka – komendanta twierdzy oraz przywódcy mieszczan z roku 1807. Wreszcie, 5 lipca 1913 r. oddano do użytku piwnice ratuszowe. W gotyckich pomieszczeniach urządzono reprezentacyjną restaurację. Pomysłodawcą inwestycji i projektantem wnętrz był architekt miejski dr inż. Heinrich Göbel.

Walki o miasto w marcu 1945 roku ratusz przetrwał nadzwyczaj dobrze. Pociski trafiły tylko w lewe skrzydło, uszkadzając część dachu oraz dwie blanki. Po przejęciu władzy w mieście przez Polaków, część wyposażenia obiektu trafiła do Warszawy. W ratuszu urzędował pierwszy prezydent miasta – inż. Stefan Lipicki. W gotyckich piwnicach mieściła się stołówka. „Przed ratuszem stał zabezpieczony deskami i betonem Pomnik Fryderyka Wilhelma na olbrzymim murowanym cokole, sięgającym jezdni… W czerwcu zwraca się do mnie Niemiec namawiając mnie, abym kazał pomnik odsłonić z obudowy ochronnej… Pomnik zburzyliśmy, w miejscu cokołu wykonałem brakujące stopnie…” – pisze we wspomnieniach prezydent Lipicki. Nie jest to prawda. Zachowały się zdjęcia z okolic wiosny 1946 r. wraz z zabezpieczonym jeszcze pomnikiem. Pomnik został usunięty w kolejnych miesiącach tego roku, a przez pewien czas przed ratuszem stał jeszcze cokół.

Robert Dziemba