Clear Sky

8°C

Kołobrzeg

29 marca 2024    |    Imieniny: Wiktoryna, Cyryl, Eustachy
29 marca 2024    
    Imieniny: Wiktoryna, Cyryl, Eustachy

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

Plan pocztowy Kołobrzegu z 1939 roku

Jeśli idzie o plany Kołobrzegu sprzed rozpoczęcia II wojny światowej, znanych jest kilka publikacji. Przede wszystkim, najbardziej spopularyzowany został plan z przełomu 1938 i 1939 roku. Znajdziemy go m.in. w "Kronice Kołobrzegu" czy innych publikacjach popularnych. Koncepcyjnie nawiązywał on do innej publikacji z 1938 roku. Inny, popularny plan miasta w skali 1:4000, powstał w marcu 1929 roku, a wykonał go geodeta miejski M. Gaulke. Zainteresowanych odsyłam do publikacji pt. "Kolberg auf alten Landkarten", Hamburg 2013, w której znajdują się niemal wszystkie mapy i plany Kołobrzegu. Niemal wszystkie...

Plan pocztowy był powszechnie wykorzystywany przez archeologów podczas ratowniczych wykopalisk archeologicznych w Kołobrzegu. Jego fragmenty znajdziemy w publikacjach Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, pt. "Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu". Nie natrafiłem na niego w innych publikacjach. Dzięki audycji "Kwadrans z historią", zgłosił się do mnie Tomasz Czechowicz, na co dzień osoba publiczna, radny Rady Gminy Kołobrzeg. To także pracownik firmy "Orange", a kiedyś spółki Telekomunikacja Polska. Okazało się, że gdy porządkowano pomieszczenia w budynku kołobrzeskiej poczty, znajdował się tam pudło z niewykorzystywanymi kalkami z planem pocztowym miasta. Były do wyrzucenia. Na szczęście nie trafiły na śmietnik. Od niedawna w ich posiadaniu jest Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.

Plan został wykonany na 136 kartach. Każda karta oznacza wybrany kwartał Kołobrzegu. Plan obejmuje zurbanizowane części miasta, więc na wyrysach nie znajdziemy terenów zielonych czy innych obszarów. Pozostałe elementy opierają się na siatce ulic i wyrysie nieruchomości, a także, co bardzo ważne, na numerach pocztowych nieruchomości. Tam gdzie w 1939 roku dotarła cywilizacja, te części zostały naniesione na plan. Dla historyka jest to niezwykle cenne źródło informacji i muszę tu przyznać, że nie miałem jeszcze okazji dokonać szerszych studiów tego zbioru. W literaturze nie spotkałem się na temat nawiązań do tej mapy, na przykład w ciekawej publikacji "Kolberg. Fuhrer durch eine untergegangene Stadt", która ukazała się nakładem Wydawnictwa "Kamera". Zapewne jest tak dlatego, że opiera się ona na planie z lat 1938-1939.

Miasto rządzone przez nazistów zmieniało się bardzo szybko. Od samego początku włodarze spod znaku swastyki zmieniali spojrzenie na pamięć w Kołobrzegu, zmieniając niewygodnych patronów ulic. Przykładem niech będzie ulica Clary Müller, a właściwie Clary Müller-Jahnke. Była ona patronką obecnej ulicy 1 Maja. Prawdopodobnie dość krótko, bo wraz z przejęciem władzy przez nazistów, jej nazwa została usunięta i na planach znajduje się "Horst-Wessel Strasse". Tabliczkę z nazwą ulicy Clary Müller można zobaczyć w Muzeum Miasta Kołobrzeg w Pałacu Braunschweigów. Kim była ta postać? Urodziła się 5 lutego 1860 roku w Lenzen w powiecie białogardzkim. Zmarła 4 listopada 1905 roku w Wilhelmshagen w Berlinie. Była poetką, dziennikarką i działaczką na rzecz praw kobiet. Zapisała się w historii jako czołowa poetka socjalistyczna walcząca o prawa kobiet. Była córką pastora Wilhelma Müllera. Po ukończeniu szkoły, pracowała w fabryce tapet w Berlinie. Ze względu na słaby stan zdrowia, wróciła do Białogardu, a w 1884 roku przeniosła się do Kołobrzegu, gdzie zaczęła uczyć w tutejszej szkole podstawowej. Od 1889 roku pracowała jako dziennikarka. Zaczynała od redakcji "Zeitung für Pommern". Bardzo szybko zaangażowała się w działalność socjalistyczną, publikując nie tylko poezję, ale również artykuły w duchu socjalistycznym. W 1902 roku wyszła za malarza Oskara Jahnke. Zmarła na grypę. Jej grobowiec w Berlinie zachował się po dziś dzień.

Co takiego przy dość pobieżnym spojrzeniu na mapę udało się znaleźć na tym planie? Po pierwsze, nazistowskie porządki. Nie znajdziemy więc w porcie Żydowskiego Szpitala Uzdrowiskowego (przeczytaj). Jest obrys budynku, ale nie ma nazwy. Dla Niemców był to skład opału, kwestia Żydów została zaś "rozwiązana", czyli zostali oni wygnani, lub byli dyskryminowani, a w dalszej kolejności czekała ich fizyczna eksterminacja. Na planie widoczne są nowe ulice, których nie widać w zapisach wcześniejszych. Ale są też nowe nazwy. Wychwyciłem jedną taką zmianę. Pisałem niedawno o historii kościoła św. Mikołaja w Kołobrzegu (przeczytaj). Trzeci kościół św. Mikołaja znajdował się na miejscu, które później nazywało się Victoria Platz - Plac Zwycięstwa. Tak jest na planie z 1938 roku, ale już na planie pocztowym jest nowa nazwa: "Albert Leo Schlageter Platz". Kim był ten człowiek? Żył w latach 1894-1923. Naziści wykreowali go na bohatera narodowego. Walczył w I wojnie światowej, a potem m.in. wsławił się brutalnymi mordami na powstańcach w III Powstaniu Śląskim. Został złapany podczas sabotażu w 1923 roku przez Francuzów i rozstrzelany.

Postanowiliśmy dokonać połączenia wszystkich kwartałów i stworzyć wirtualny plan pocztowy w dużej rozdzielczości. Zadania tego podjęło się Wydawnictwo "Kamera". Darek Jakubowski skanował każdy arkusz, a następnie poddał go cyfrowej obróbce. Potem, zajął się złożeniem puzzli. I tu okazało się, że plan nie jest tak dokładny, jakby się mogło wydawać. Po pierwsze, był tworzony na bazie innego arkusza. Po drugie, nie zawsze kierunek północy, wyznaczony na mapie, pokazuje dokładnie północ. Po trzecie, nie wszystkie arkusze do siebie pasują. Niektóre na siebie zachodzą i zakłócają przebieg planu.

Podsumowując, na pewno dysponujemy ciekawym zbiorem i jego opracowaniem. Jeśli będzie taka wola czytelników, można zrobić w muzeum spotkanie miłośników Kołobrzegu i będzie można zobaczyć Kołobrzeg z 1939 roku na przykład w Sali Plafonowej Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu. Jest nowy, 2023 rok, jakiś termin na taką wycieczkę po przedwojennym miecie znajdziemy.

Robert Dziemba



reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama