W sobotę 20 sierpnia br. nad kołobrzeskim Regionalnym Centrum Kultury im. Zbigniewa Herberta płynęły niskie chmury, jakby przypominając o nieuchronnym końcu tegorocznego gorącego sezonu. Ale przecież sezon na poezję jest permanentny... Kiedy zgasły światła, wypełnionej po brzegi sali widowiskowej rozległ się głos Herberta, czytającego „Potęgę smaku”. Stary Poeta przypomniał z zaświatów, na czym polega związek piękna z sumieniem i dlaczego trzeba umieć tyranii powiedzieć „nie”. Pierwszą odsłonę dwudziestej trzeciej edycji „Herbertiady” poprowadził Marcin Kwaśny, znany aktor teatralny, filmowy (np. „Pilecki”) i serialowy (m.in. „Korona królów”). A pierwszym poważnym zadaniem, z jakim prowadzący musiał się zmierzyć, było odczytanie listu do „herbertiadowiczów i herbertożerców”, nadesłanego przez Rafała Żebrowskiego, siostrzeńca Księcia Poetów. Autor, z właściwym sobie sarmackim humorem i nieco ironicznym fatalizmem, biegle operując staropolską składnią, odniósł się do biografii i twórczości swego Wuja. Wskazał na ścisły ich związek z naszą mroczną wojenną współczesnością i całą bolesną historią relacji polsko-moskiewsko-ukraińskich. Kolejny list, odczytany ze sceny przez Katarzynę Pechman, pomysłodawczynię i dyrektora artystycznego „Herbertiady” a nadesłany przez ministra kultury prof. Piotra Glińskiego, zawierał dobre słowo dla uczestników, wyrazy szacunku dla organizatorów oraz celne uwagi na temat twórczości Zbigniewa Herberta.

Pierwszym daniem, przygotowanym dla publiczności przez organizatorów Przeglądu, była emisja kilkunastominutowego telewizyjnego wywiadu (z 2004 roku) z siostrą Herberta Haliną Herbert-Żebrowską, przeprowadzonego przez Rafała J. Porzezińskiego i Monikę Białek. Rozmowa dotyczyła głównie najwcześniejszego okresu życia Herberta i jego starszej siostry – dzieciństwa i czasu wojny. Halina  Herbert-Żebrowska, dopóki jej zdrowie pozwalało, pojawiała się na scenie i widowni „Herbertiady”, więc bywalcy Przeglądu mogli przypomnieć sobie niepospolitą serdeczność, wzruszającą życzliwość i kulturę tej niezwykłej osoby, zmarłej przed pięciu laty.

A potem filmowy ekran uniósł się w górę i odsłonił teatralną kurtynę. Nadszedł czas na premierę przygotowaną przez artystów Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni. Wykonawcy koncertowego przedstawienia, zatytułowanego „Co nam mówi Pan Cogito”, w jeden spójny spektakl muzyczny połączyli kompozycje Przemysława Gintrowskiego, Stanisława Radwana, Waldemara Koperkiewicza, Hadriana Filipa Tabęckiego, Roberta Kasprzyckiego, Jana Kanty – Pawluśkiewicza czy Mirosława Czyżykiewicza. Spoiwem, sklejającym różne muzyczne światy, przede wszystkim był reżyserski zamysł Bernarda Szyca: opowiedzieć historię człowieka myślącego, historię spotkań i zderzeń ze światem, z jego przeraźliwym okrucieństwem i utajonym pięknem. Słówko „nam” w tytule spektaklu potwierdza, że te duchowe dzieje Pana Cogito mają wymiar uniwersalny i dotyczą także nas i naszych czasów. Uspójnieniu muzycznej formy posłużyła wysmakowana aranżacja, rozpisana na kameralne instrumentarium (Artur Guza – fortepian, Filip Arasimowicz – kontrabas, Mateusz Otczyk – gitary) i cztery świetne głosy (Aleksandra Meller, Sandra Brucheiser, Jakub Brucheiser i Rafał Ostrowski). Finałowe „Przesłanie Pana Cogito” porwało kołobrzeską publiczność (zaś jeśli ktoś czuł się zmęczony wysokościami patosu... wystarczyło spojrzeć na tło sceny, skąd z leciutką ironią leciutko uśmiechał się Książę Poetów). Spektakl został nagrodzony – przez wyrobioną publiczność „Herbertiady” – długą owacją na stojąco.

Przypomnimy, że organizatorem „Herbertiady” jest Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna w Kołobrzegu.
Oficjalnym Partnerem jest Polska Fundacja Narodowa.
Partnerami są: Fundacja LOTTO im. Haliny Konopackiej, Gmina Miasto Kołobrzeg, Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, Wydawnictwo Biały Kruk, Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Kołobrzegu, Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Zbigniewa Herberta w Kołobrzegu i Regionalne Centrum Kultury im. Zbigniewa Herberta w Kołobrzegu.
Patronat honorowy objęli: Rodzina Zbigniewa Herberta, minister kultury i dziedzictwa narodowego, wicepremier prof. dr hab. Piotr Gliński, wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki, prezydent Miasta Kołobrzeg Anna Mieczkowska.
Patronat medialny sprawują: TVP 3 Szczecin, AUDYTORIUM 17 Regionalne Rozgłośnie Polskiego Radia, tygodnik „Do Rzeczy”, Polskie Radio Koszalin, Radio Plus, TKK Kołobrzeg, portal www.miastokolobrzeg.pl.
Oficjalna strona Ogólnopolskiego Przeglądu Twórczości Zbigniewa Herberta: www.herbertiada.pl.

Wojciech Czaplewski
Fot. Jerzy Błażyński